هرآنچه که باید درباره کلاچ خودرو بدانید

اگر تا به حال با خودروی دنده دستی رانندگی کرده اید، احتمالاً با واژه کلاچ آشنا هستید. سومین پدال زیر پای راننده که برای تعویض دنده باید فشار دهید. با این حال، ممکن است اطلاعات کافی در مورد سیستم کلاچ و قطعات مرتبط با آن نداشته باشید، به خصوص اگر همیشه با خودروی دنده اتوماتیک رانندگی کرده اید. بنابراین، اولین سوالی که مطرح می شود این که کلاچ چیست و چرا به آن نیاز دارید؟ جواب ساده: به دلیل این که که موتور خودرو همیشه در حال چرخش است، باید راهی وجود داشته باشد که اتصال چرخ ها و موتور قطع شود. سیستم کلاچ دقیقا برای همین کار طراحی شده تا بدون خاموش شدن موتور بتواند ارتباط بین چرخ ها و موتور را قطع کند.

در ادامه این مطلب از فروشگاه اینترنتی قطعات خودرو مافی با ما همراه شوید تا شما را با تمام آن چه باید در مورد سیستم کلاچ و انواع قطعات آن از جمله دیسک و صفحه کلاچ آشنا کنیم.

کلاچ چیست؟

کلاچ یک قطعه مکانیکی است که بین موتور و گیربکس قرار دارد که قدرت چرخش موتور را به گیربکس و به چرخ ها منتقل می کند. در واقع درگیر بودن کلاچ اتصال موتور و گیربکس را از هم جدا کرده و جریان نیرو را قطع می کند. از سویی دیگر، همان طور که احتمالا حدس زده اید، غیرفعال کردن کلاچ سبب اتصال موتور به گیربکس و انتقال قدرت آن به چرخ ها می شود.

کلاچ چه کاری انجام می دهد؟

همه ما می دانیم که خودروها به کمک موتور حرکت می کنند، اما اغلب افراد با کلاچ یا نحوه عملکرد آن آشنا نیستند. مکانیسم کلاچ با فعال و غیرفعال شدن خود انتقال نیرو  از موتور به شفت ها را وصل یا قطع می کند. به طور کلی هر خودرو دارای چندین شفت می باشد که وظیفه کلی انتقال قدرت موتور به چرخ ها را دارند.

اگر با خودروی گیربکس دستی رانندگی می کنید، کلاچ هم به شفت موتور و هم به شفت هایی که چرخ ها را می چرخانند وصل می شود. در واقع، باید مکانیسمی در خودرو وجود داشته باشد که وقتی شما قصد دارید توقف کنید، بدون این که موتور خاموش شود چرخ ها حرکتی نداشته باشند و این کار را سیستم کلاچ انجام می دهد.

کلاچ چگونه کار می کند؟

کلاچ با قطع نیرو از موتور و گیربکس از چرخش گاردان جلوگیری می کند. بدون کلاچ، تنها راه برای جلوگیری از چرخش چرخ ها توسط موتور، خاموش کردن خودرو است. کلاچ ها امکان تعویض دنده راحت و بدون دردسر را در گیربکس دستی یا اتوماتیک فراهم می کنند.

در خودروهای دنده دستی، کلاچ نیرو را از فلایویل به گیربکس انتقال می دهد. با فعال و غیرفعال کردن کلاچ هنگام تعویض دنده، فشار روی موتور ثابت می ماند. این کار از وارد شدن فشار بیش از حد به موتور جلوگیری کرده و از خاموش شدن آن جلوگیری می کند.

در کنار فلایویل، سیستم کلاچ از یک دیسک کلاچ، صفحه کلاچ، بلبرینگ، فنر دیافراگم و کاور تشکیل شده است. فلایویل از طریق میل لنگ به موتور متصل می شود و همیشه با آن می چرخد. کاور کلاچ به فلایویل متصل می شود و دیسک، صفحه کلاچ و فنر دیافراگم را در خود جای می دهد. دیسک کلاچ بین فلایویل و صفحه کلاچ قرار می گیرد که از طریق شفت ورودی به گیربکس متصل است.

چرخ فلایویل و دیسک کلاچ با مواد اصطکاک بالا پوشیده شده اند. بنابراین وقتی فشاری بر دیسک کلاچ وارد می‌شود، نیروی اصطکاک باعث می‌شود که فلایویل بچرخد. نیرو از دیسک کلاچ به شفت ورودی منتقل شده و سپس نیرو را از طریق گیربکس به سوی چرخ ها منتقل می کند.

همه خودروهای دنده دستی دارای پدال کلاچ هستند تا هنگام تعویض دنده ها از آن استفاده کنند. پدال کلاچ در سمت چپ پدال ترمز قرار دارد و با استفاده از سیستم هیدرولیک یا مکانیکی کار می کند.

هنگامی که پدال کلاچ فشار داده می شود، بلبرینگ رها کننده کلاچ به فنر دیافراگمی فشار می آورد. این صفحه فشار را از دیسک کلاچ دور می کند تا بتواند آزادانه بچرخد. در این هنگام نیرو از موتور قطع می شود تا بتوانید دنده را تعویض کنید. پدال کلاچ پس از تعویض دنده آزاد شده و جریان قدرت موتور به سمت چرخ ها ادامه می یابد.

اجزای تشکیل دهنده کلاچ

یک “کلاچ” گیربکس دستی در واقع از سه قسمت اصلی تشکیل شده است که بین چرخ فلایویل موتور و محور ورودی گیربکس قرار گرفته اند. هنگامی که قطعات کلاچ شروع به حرکت کردند، امکان اتصال نرم پیشرانه را فراهم می کنند زیرا دیسک کلاچ و فلایویل به هم می رسند تا نیروی محرکه را به چرخ ها منتقل کنند. آنها را می توان محکم به هم چسباند، به طور کامل جدا کرد، یا اجازه داد مقدار نامحدودی “لغزش” ایجاد شود تا یک وسیله نقلیه بتواند به تدریج به جلو یا عقب حرکت کند.

دیسک کلاچ یک صفحه فلزی دایره ‌ای چرخان است که به شفت ورودی گیربکس متصل شده و از هر دو طرف با مواد چسبنده که اصطکاک ایجاد می کنند پوشیده شده است. دیسک بین فلایویل موتور و صفحه کلاچ قرار دارد و هنگامی که کلاچ درگیر است بین این دو قطعه محکم می شود. دیسک کلاچ ممکن است تحت عنوان دیسک های اصطکاکی نیز توصیف شوند.

صفحه کلاچ یک صفحه فلزی فنری است که از طریق چرخش با فلایویل و وارد کردن فشار، دیسک کلاچ را محکم بین خود و فلایویل نگه می دارد. هنگامی که کلاچ درگیر می شود، فنرهای موجود در صفحه کلاچ، دیسک کلاچ را به چرخ فلایویل فشار می دهند.

بلبرینگ کلاچ در واقع قطعه ای است که ارتباط بین پدال و صفحه کلاچ را برقرار می کند. هنگامی که راننده کلاچ را فشار می دهد، این بلبرینگ صفحه کلاچ و دیسک کلاچ را از چرخ فلایویل دور می کند تا از پیشرانه جدا شوند. وقتی راننده پدال کلاچ را رها می کند، به فنرها اجازه می دهد همه چیز به حالت قبلی برگردد. بلبرینگ کلاچ ممکن است فرسوده شود و در صورت خرابی، وقتی پدال کلاچ فشار داده می شود ممکن است صدای سوت دهد.

کلاچ از چه چیزی ساخته شده است؟

صفحات کلاچ عموما از یک طراحی فنری – فلزی بهره می برند و دیسک‌ های کلاچ بسته به کاربرد و قدرت، از مواد مختلفی ساخته می شوند. در ادامه، متداول ترین موادی که برای ساخت قطعات مختلف کلاچ استفاده می شوند را توضیح داده ایم:

مواد ارگانیک

دیسک کلاچ های ارگانیک معمولا نرم و بدون صدا هستند. از این نوع دیسک کلاچ در بسیاری از خودروها استفاده می شود، ولی معمولا در کاربردهای سنگین کارایی کافی ندارند. طول عمر این نوع دیسک کلاچ معمولا کوتاه بوده و در برابر حرارت زیاد مقاومت چندانی ندارند.

کربن / کولار

دیسک کلاچ های از جنس کربن تقریبا مشابه دیسک های ارگانیک می باشد، اما دیسک کلاچ های از جنس کربن در برابر گرما مقاومت بیشتری داشته و نسبتا با دوام هستند.

سرامیک

مواد سرامیکی به خودی خود چسبندگی بیشتری را فراهم می کند، اما به طور کلی شما برای رانندگی چندان نیازی به چنین دیسک کلاچی ندارید. ایراد بزرگ دیسک کلاچ سرامیکی این است که سبب خورده شدن سطح فلایویل می شوند که معمولا منجر به لرزش و احساس تکان هایی هنگام رانندگی می شود. به طور کلی صفحه کلاچ سرامیکی برای خودروهای اسپرت مناسب می باشد.

چه چیزی باعث خراب شدن کلاچ می شود؟

اغلب کلاچ ها عمر طولانی دارند و در صورت استفاده درست به راحتی خراب نمی شوند. اما استفاده نادرست از کلاچ می تواند باعث سایش دیسک و صفحه شده و آن را از بین ببرد. اگر هنگام فشار دادن کلاچ احساس کردید که پدال شل شده ممکن است نیاز به تعویض دیسک و صفحه داشته باشد.

یک راه مناسب برای تست سالم بودن صفحه کلاچ و دیسک که برخی به آن تست صفحه کلاچ با دنده دو هم می گویند این است که گیربکس را در دنده 2 قرار داده و به صورت ناگهانی پای خود را از روی پدال کلاچ بردارید. در صورت خاموش شدن موتور مشکلی وجود ندارد، ولی اگر موتور خاموش نشد و خودرو شروع به حرکت کرد دیسک و صفحه شما نیاز به تعویض دارد.

یکی دیگر از روش های تست خرابی دیسک و صفحه کلاچ این است که گیربکس را در یک دنده بالا قرار داده و با مقدار گاز کم، پای خود را از روی پدال کلاچ بردارید. اگر خودرو شروع به حرکت نکرد به احتمال زیاد نیاز به تعویض کیت کلاچ یا همان دیسک و صفحه و بلبرینگ کلاچ خواهید داشت. برخی از مواردی که منجر به خرابی کلاچ می شود می توان به توقف و حرکت های متوالی در سربالایی یا سرازیری و همچنین استارت پرگاز اشاره کرد.

آموزش تست سالم بودن صفحه کلاچ پراید نیز دقیقا مشابه آموزش های بالا بوده و طبق دستورالعمل آن، شما می توانید از سالم کار کردن صفحه کلاچ ماشین پراید خود اطمینان حاصل نمایید. ممکن اسب برخی مکانیک های ادعاهایی در مورد وجود دستگاه تست دیسک و صفحه کلاچ داشته باشند، ولی روش های بالا معمولا همیشه درست جواب داده و نیازی به تست های دیگر برای اطمینان از سالم بودن دیسک و صفحه کلاچ خودروی خود نخواهید داشت.

کیت کلاچ چیست؟

دیسک کلاچ، صفحه کلاچ و بلبرینگ کلاچ اغلب با هم فروخته می شوند و در مقایسه با هزینه خرید قطعات به طور جداگانه قیمت مناسب تری معمولا دارند. بسته به نوع خودرو و توصیه‌ های سازنده، برخی کیت‌ ها ممکن است دارای بلبرینگ پیلوت برای شفت ورودی نیز باشند.

در بسیاری از موارد، تولید کنندگان این موارد را با هم به عنوان یک کیت کامل عرضه می کنند، زیرا عقیده دارند زمانی که دیسک کلاچ فرسوده شده باشد دیگر اجزای کلاچ هم به تعویض نیاز خواهند داشت. بنابراین بهتر است در صورت از بین رفتن دیسک یا صفحه کلاچ آن را به کلی تعویض و از هزینه های اضافی جلوگیری کنیم.

با توجه به سخت بودن دسترسی به قطعات سیستم کلاچ و اجرت زیاد مکانیک، باز هم تاکید می کنیم که هنگام تعویض قطعات سیستم کلاچ بهتر است برای کاهش هزینه های آتی خودروی خود، همه قطعات مصرفی سیستم کلاچ را تعویض نمایید.

در فروشگاه اینترنتی مافی شما می توانید انواع قطعات مختلف سیستم کلاچ شامل دیسک کلاچ، صفحه کلاچ، بلبرینگ کلاچ و کیت های کامل کلاچ ویژه انواع خودروهای بازار کشورمان را مشاهده، بررسی و خریداری نمایید.

مشکلات رایج کلاچ

اگر از کلاچ خود به خوبی استفاده کنید، می تواند تا 130 هزار کیلومتر دوام بیاورد. با این حال، در صورت استفاده نادرست از آن این عدد به زیر 60 هزار کیلومتر خواهد رسید. تعمیرات دیسک و صفحه کلاچ معمولا هزینه زیادی برای رانندگان دارند. در ادامه برخی از رایج ترین مشکلات کلاچ را مطرح خواهیم کرد:

• سایش: رایج ترین مشکل این است که مواد روی دیسک کلاچ به دلیل اصطکاک مداوم فرسوده شده و از بین می روند. از جمله عوارض عدم تعویض صفحه کلاچ و دیسک در صورت فرسوده شدن می توان به تعویض سخت تر دنده ها اشاره کرد که نهایتا می توانند سبب ایجاد برخی آسیب های جدید و گران قیمت برای گیربکس خودروی شما شود.
• سیم: سیم کلاچ بر اثر فشار و کشش در بلند مدت ممکن است خراب شده و پاره شود.
• نشتی: نشتی در داخل سیلندرها بر روی عملکرد کلاچ تاثیر گذاشته و مانع درست عمل کردن آن می شود.
• تنظیم نامناسب: هنگامی که شما پدال را فشار می دهید، باید مقدار مناسبی از نیرو به موتور منتقل شود و در صورت وجود تنظیم نادرست در سیم کلاچ ممکن است با مشکلاتی از جمله کوبیدن صفحه کلاچ مواجه شوید.
• وجود هوا در مسیر هیدرولیک: در این حالت، هوا وارد مسیری می شود که مایع باید در آن باشد تا فشار ایجاد شود.
• کلاچ سخت: اگر برای فشار دادن کلاچ به نیرویی بیش از حد معمول نیاز دارید، این می تواند نشان دهنده وجود مشکل در سیستم کلاچ خودروی شما باشد.

راهکارهایی برای جلوگیری از خراب شدن کلاچ

به یاد داشته باشید که کلاچ خودرو دائما در حال اصطکاک است و در نهایت فرسوده خواهد شد. اما طول عمر کلاچ به نحوه رانندگی شما بستگی دارد. تعمیر کلاچ ممکن است پرهزینه باشد، بنابراین در اینجا به نکاتی اشاره می کنیم که از فرسودگی کلاچ جلوگیری کند.

دنده را سریع عوض کنید و در تعویض دنده قاطع باشید. هر چه مدت زمان بیشتری کلاچ را به سمت پایین فشار دهید، هنگام تعویض دنده فشار بیشتری به آن وارد می کنید. میزان استفاده غیر ضروری از کلاچ خودروی خود را کاهش دهید تا عمر آن افزایش یابد.

هنگام پارک کردن از ترمز دستی استفاده کنید. اگر هنگام پارک خودروی خود را در دنده رها کنید، فشار زیادی به کلاچ وارد می شود. به طور کلی سعی کنید فشار روی کلاچ خود را زمانی که رانندگی نمی کنید کاهش دهید.

در نهایت سعی کنید تنها زمان تعویض دنده پدال را فشار دهید و از نگه داشتن آن به طور طولانی مدت شدیدا خودداری کنید. چرا که این عمل باعث ایجاد اصطکاک بیشتر شده و کلاچ را از بین می برد.

برخی از راننده های خودروهای دنده دستی عادت دارند که پای چپ خود را به پدال کلاچ فشار داده و در این حالت رانندگی می کنند. همین کار در بلند مدت سبب ایجاد فشار بیش از حد روی دیسک و صفحه کلاچ شده و می تواند زودتر از زمان معمول شما را وادار به تعویض کیت کلاچ کند.

در این مطلب ما به بررسی کلاچ خودرو پرداختیم و نکات مهم درباره آن را با شما در میان گذاشتیم. شما می توانید به منظور خرید قطعات مختلف کلاچ خودرو با مراجعه به فروشگاه اینترنتی مافی، ضمن بررسی انواع مدل ها و کسب اطلاعات کامل، از مشاوره کارشناسان فروشگاه مافی نیز قبل از خرید استفاده کنید.